Nằm trên trục đường ven biển đẹp nhất Quảng Ninh, Bảo tàng và Thư viện tỉnh Quảng Ninh đã trở thành một biểu tượng kiến trúc độc đáo của vùng Đông Bắc. Lấy cảm hứng từ than đá – đặc trưng của Vùng Mỏ, công trình không chỉ có giá trị thẩm mỹ cao mà còn là điểm đến văn hóa – du lịch quan trọng, góp phần tôn vinh lịch sử, thiên nhiên và con người Quảng Ninh.
[PODCAST] GIẢI MÃ BỨC PHÙ ĐIÊU GỐM LỚN NHẤT VIỆT NAM | Bảo tàng và Thư viện Quảng Ninh: https://www.youtube.com/watch?v=jXVuPlTfrHU
I. Tổng quan và vị trí địa lý
1. Tên gọi và vị trí
- Tên chính thức: Khu Bảo tàng và Thư viện tỉnh Quảng Ninh
- Địa điểm: Phường Hồng Gai, tỉnh Quảng Ninh
- Vị trí chiến lược:
- Nằm ngay trên tuyến đường bao biển
- Đối diện Vịnh Hạ Long – Di sản thiên nhiên thế giới
- Là một mắt xích trong cụm công trình kiến trúc – văn hóa nổi bật của thành phố, cùng với Cung Quy hoạch Quảng Ninh
2. Thời gian hoàn thành và quy mô
- Khánh thành: Năm 2013
- Chủ đầu tư: UBND tỉnh Quảng Ninh
- Quy mô:
- Gồm 3 khối chức năng: Bảo tàng – Thư viện – Hội thảo/Hội chợ
- Tổng diện tích sàn lớn, thiết kế liên kết hài hòa giữa các không gian
II. Kiến trúc và ý tưởng thiết kế độc đáo
1. Kiến trúc sư và cảm hứng chủ đạo
Công trình được thiết kế bởi Kiến trúc sư Salvador Pérez Arroyo – tác giả của nhiều công trình biểu tượng tại Việt Nam, trong đó có Cung Quy hoạch Quảng Ninh.
Ý tưởng thiết kế:
Lấy cảm hứng từ than đá, loại khoáng sản làm nên thương hiệu “Vùng Mỏ Quảng Ninh”.
Hình tượng than đá – Biểu tượng của sức mạnh Vùng Mỏ
Tòa nhà được mô phỏng như một khối than đá khổng lồ, mang ý nghĩa:
- Thể hiện sự kiên cường, bền bỉ của người thợ mỏ
- Khẳng định truyền thống khai khoáng lâu đời của tỉnh
- Biểu tượng cho “vàng đen” – nguồn lực phát triển kinh tế trọng điểm của Quảng Ninh
Sự hòa quyện giữa đất và biển
Thiết kế tối giản nhưng mạnh mẽ tạo nên sự đối lập hài hòa:
- Đất liền: Khối than đen chắc chắn – đại diện cho truyền thống
Biển cả: Không gian mở hướng ra Vịnh Hạ Long – biểu tượng của hiện đại và phát triển
Công trình vì thế mang chiều sâu văn hóa, chạm vào đặc trưng bản sắc của vùng đất vừa giàu lịch sử, vừa năng động.
2. Kết cấu và vật liệu nổi bật
Lớp vỏ kính đen – “chiếc áo” ấn tượng nhất
Mặt ngoài công trình được phủ bởi 99 ô kính cường lực màu đen tuyền (hoặc màu than chì).
Đặc điểm:
- Độ chịu lực cao
- Khả năng phản chiếu ánh sáng mạnh
Tạo hiệu ứng thị giác đa sắc khi nhìn từ các góc khác nhau
Dưới nắng, tòa nhà lấp lánh như một khối than bóng mượt; khi trời âm u, công trình trở nên trầm mặc – đúng chất Vùng Mỏ. Hiệu ứng này được nhiều báo lớn như Tuổi Trẻ, Lao Động, Báo Quảng Ninh ghi nhận.
Kết cấu ba khối nhà liên kết
Công trình gồm 3 khối chính:
- Khối Bảo tàng
- Khối Thư viện
- Khối Hội thảo – Đa năng
Các khối liên thông với nhau tạo nên dòng di chuyển mạch lạc cho du khách.
III. Công năng và giá trị văn hóa nổi bật
1. Không gian Bảo tàng (Museum)
Bảo tàng Quảng Ninh là nơi trưng bày hàng nghìn hiện vật theo 3 chủ đề tầng nổi bật:
Tầng 1 – Thiên nhiên và biển cả:
Tái hiện hệ sinh thái biển, đặc trưng địa chất – địa mạo Vịnh Hạ Long.
- Tầng 2 – Lịch sử và văn hóa:
Giới thiệu đời sống cộng đồng các dân tộc Quảng Ninh, các giai đoạn lịch sử quan trọng. - Tầng 3 – Vùng Mỏ và ngành Than:
Không gian đặc biệt tái hiện lịch sử khai thác than trên đất Quảng Ninh – nét đặc trưng không nơi nào có.
Không gian trưng bày hiện đại, nhiều hiệu ứng ánh sáng – âm thanh – mô hình giúp trải nghiệm sống động và cuốn hút.
2. Không gian Thư viện (Library)
Thư viện tỉnh Quảng Ninh được thiết kế hiện đại:
- Không gian đọc mở, thoáng đãng, tràn ngập ánh sáng tự nhiên
- Hệ thống sách, tài liệu phong phú
- Phòng đọc, khu nghiên cứu và khu học tập cho học sinh – sinh viên
Đây là điểm đến quen thuộc của người dân thành phố, đặc biệt là giới trẻ.
IV. Vai trò và tác động đối với Quảng Ninh
1. Biểu tượng kiến trúc đô thị hiện đại
Cùng với Cung Quy hoạch, Bảo tàng và Thư viện Quảng Ninh tạo nên:
- Bộ đôi công trình biểu tượng của Hạ Long
- Dấu ấn thiết kế mang tầm khu vực
Cụm văn hóa – giáo dục – du lịch chất lượng cao
Kiến trúc độc đáo đã góp phần nâng tầm diện mạo đô thị của tỉnh, đồng thời tạo điểm nhấn mới mẻ cho khách tham quan.
2. Giá trị giáo dục và du lịch bền vững
Công trình có ý nghĩa đặc biệt:
- Giáo dục: Tôn vinh lịch sử Vùng Mỏ, bảo tồn văn hóa địa phương
- Du lịch: Là điểm check-in nổi tiếng, thu hút đông đảo du khách
- Nghiên cứu – học tập: Hỗ trợ cộng đồng trong tiếp cận tri thức
Bảo tàng và Thư viện Quảng Ninh vì thế không chỉ là công trình kiến trúc độc đáo, mà còn là “trái tim văn hóa” của tỉnh.
Kết luận
Bảo tàng và Thư viện tỉnh Quảng Ninh là minh chứng cho sự sáng tạo và khát vọng đổi mới của tỉnh trong việc phát triển kiến trúc – văn hóa – du lịch. Với hình tượng “khối than đá khổng lồ” ấn tượng, công trình đã trở thành biểu tượng của Vùng Mỏ và là điểm đến không thể bỏ qua khi bạn khám phá Quảng Ninh.
